ภาษาถิ่นอีสาน จังหวัดศรีสะเกษ

ภาษาอีสาน  (จังหวัดศรีสะเกษ)

ภาษาลาวหรือภาษาอีสานในในจังหวัดศรีสะเกษส่วนใหญ่จะเป็นสำเนียงลาวใต้ที่เน้นวรรณยุกต์ตรี ซึ่งหลาย ๆ คนอาจจะมองว่าชาวศรีสะเกษพูดจาแข็งกระด้าง ไม่ไพเราะ  แต่ถ้ามองมุมกลับ กลับมุมมองก็จะเห็นว่าชาวศรีสะเกษมีความจริงจังและจริงใจเป็นอย่างยิ่ง  ซึ่งสำเนียงแข็งกระด้างที่ว่ามานี้อาจเกิดจากหลาย ปัจจัยซึ่งก็ยังไม่ปรากฏหลักฐานหรือปัจัยเหล่านั้นอย่างจัดเจน

ตัวอย่างคำและประโยคภาษาอีสาน

หมวด ก

กิ๊น  หมายถึง  กิน,ทาน

กะโจก  หมายถึง  แก้วน้ำ

กะต่า  หมายถึง  ตะกร้า

เกิบ  หมายถึง  รองเท้า

ก่ำก่า หมายถึง ทำอะไรเป็นได้แค่พอทำได้ ไม่ชำนาญ หรือรู้แบบงู ๆ ปลา ๆ

กะซ่าง หมายถึง ช่างเถอะ

กะจังว่า หมายถึง ก็นั่นน่ะสิ

กาย หมายถึง ผ่าน

กะด้อ กะเดี้ย  หมายถึง อะไรกันนักหนา

เกี้ยงตั๊บ หมายถึง หมดเกลี้ยง

กี่ซี้นงัว  หมายถึง เนื้อวัวย่าง

กองอ้วกย้วก หมายถึง ลักษณะคนล้มทรุดตัวลงกองกับพื้น

หมวด ข

ข่อย  หมายถึง ฉัน (ใช้พูดระหว่างเด็กกับผู้ใหญ่)

ขี้คันคาก  หมายถึง  คางคก

ขี้ตั๋ว หมายถึง โกหก,พูดไม่จริง

ขี้ตะแร้ หมายถึง รักแร้

ขี้หินแฮ่  หมายถึง หินลูกรัง

ขี้โกะ หมายถึง จิ้งเหลน, จิ๊กโก๋

ขี้เกี้ยม หมายถึง  จิ้งจก

ขนคีงลุก หมายถึง ขนลุก

ขะหยอน หมายถึง มิน่าล่ะ

ขี้เมี่ยง หมายถึง สนิม

ไข  หมายถึง เปิด

ขีนใจ หมายถึง ไม่พอใจ

หมวด ค

คะเจ้า  หมายถึง  พวกเขา

เคียด หมายถึง โกรธ,งอน

คักอีหลี หมายถึง สุดยอดจริงๆ

คึดฮอด หมายถึง คิดถึง

คำคีง หมายถึง สัมผัส,แตะตามเนื้อดูว่าตัวร้อนหรือไม่

คนมะลำมะลอย หมายถึง  คนไม่น่าเชื่อถือ เอาแน่อะไรไม่ได้

คือเก่า หมายถึง  เหมือนเดิม

คำคุย  หมายถึง  คำพูด

หมวด ง

งานดอง หมายถึง งานแต่งงาน

งานเฮือนดี หมายถึง งานศพ

ไง่กุ้ม หมายถึง ฝุ่นตลบ งอนตอ ท้ายทอย (อีสานบน)

งามอี่หลี หมายถึง สวยจริงๆ

งวกเบิ่ง หมายถึง เหลียวมอง

งึดแฮง งึดหลาย  หมายถึง ประหลาดใจ

หมวด จ

เจ้า  หมายถึง  คุณ

จั๊ก  หมายถึง  รู้

จี่ หมายถึง ปิ้ง,ย่าง

จักแหล่ว หมายถึง ไม่รู้สิ

จอบเบิ่ง หมายถึง แอบดู

จั๊กกะเดียม หมายถึง จั๊กกะจี้

จาฮีต  หมายถึง เป็นคำยืนยันถึงความจริง,แน่นอน

ใจฮ้าย หมายถึง โกรธ,โมโห

จังใด๋ หมายถึง แบบไหน,ยังไง

จ่าวขาย หมายถึง ประกาศขาย

แจบใจ หมายถึง มั่นใจ,สนิทใจ

ใจออก หมายถึง ถอดใจ,ท้อถอย

จื่อ หมายถึง จำ

โจงโป่ง หมายถึง โล่ง,ว่างเปล่า

 หมวด ซ

ซอกหา หมายถึง ค้นหา,ตามหา

แซว หมายถึง เอะอะ,เสียงดัง

ซั่นแหล่ว หมายถึง ก็ว่างั้นแหล่ะ

ซะซาย หมายถึง  กระจัดกระจาย

ซัง หมายถึง เกลียด

ซุ หมายถึง ก้นทะลุ

เซื่อ หมายถึง เชื่อ

ซอมใจ หมายถึง ตรอมใจ

เซาเว้า เซาปาก  หมายถึง หยุดพูด

เซาจุ๊ดปุ๊ด หมายถึง หยุดทันที,หายทันควัน

ซ่อยแหน่ หมายถึง ช่วยด้วย

แซวซะ หมายถึง เสียงดัง,อึกกะทึก คึกโครม

ซ้อน  หมายถึง  ช้อน

ซ่ง  หมายถึง  กางเกง

ซุมสู  หมายถึง  พวกเธอ

ซ่อย หมายถึง ช่วย

หมวด ด

ดังไฟ  หมายถึง ก่อไฟ

โดน หมายถึง นาน

หมวด ต

ตะพึดตะพือ หมายถึง ไม่บันยะบันยัง

ตาฮัก ตาแพง  หมายถึง น่ารัก น่าเอ็นดู

แตกวึ่นๆ  หมายถึง แตกตื่น

ตั่งหนั่ง  หมายถึง  เก้าอี้,ม้านั่ง

ตะเว็น หมายถึง  ดวงอาทิตย์

ตื่นเบิด หมายถึง  ตกใจหมดเลย

ต้อด   หมายถึง ขยับ

ต่ำหูก หมายถึง ทอผ้า

ตีงคีง หมายถึง  ขยับตัว

ตุ้มโฮม  หมายถึง รวมกัน,ชุมนุมกัน

 หมวด ถ

ถอก หมายถึง  เทออก

ถิ่ม หมายถึง ทิ้ง

ถุงเสื่อ หมายถึง กระเป๋าเสื้อ

แถ หมายถึง โกน

หมวด ม

มัก หมายถึง รัก, ชอบ

หมากมี่ หมายถึง ขนุน

หมากหุ่ง หมายถึง มะละกอ

หมากเขียบ หมายถึง น้อยหน่า

หมุ่นอุ้ยปุ้ย หมายถึง แหลกละเอียด

แม่น หมายถึง จริง

แหม่นบ่ หมายถึง ใช่ไหม?

บ่แหม่น หมายถึง ไม่ใช่

มิดสี่หลี่ หมายถึง เงียบสนิท

หมู่เฮา หมายถึง  กลุ่มเพื่อน

มืดตึ๊บ มืดแปดด้าน หมายถึง นึกอะไรไม่ออก

มิด หมายถึง เงียบ

หม่าเข่า  หมายถึง แช่ข้าวเหนียวเพื่อเตรียมนึ่ง

มีแฮง หมายถึง สดชื่น,กระปรี้กระเปร่า

แมงงอด หมายถึง แมลงป่อง

เมื่อย  หมายถึง  เหนื่อย

มูลมัง หมายถึง มรดก

มักย้อง หมายถึง บ้ายอ

หมวด น

แนวใด๋  หมายถึง  ยังไง

นำไป  หมายถึง  ตามไป

หนั่ง  หมายถึง  นั่ง

หมวด บ

บ่ย่าน หมายถึง ไม่กลัว

บ่ฮู้ หมายถึง ไม่รู้

บักหำ หมายถึง คำเรียกเด็กผู้ชาย

บาย หมายถึง จับต้อง,สัมผัส

บ่หัวซา หมายถึง ไม่ถือสา, ไม่ใส่ใจ

บ่จือ หมายถึง ไม่เข็ด

เบิ๊ด หมายถึง หมด

บักมี่ หมายถึง ขนุน

บักเขียบ หมายถึง น้อยหน่า

บักนัด หมายถึง สับปรด

หมวด ป

เป้นตาหน่าย  หมายถึง  น่าเบื่อหน่าย

แปน หมายถึง เอี่ยม,ราบคราบ

เป้นจั่งซี้  หมายถึง  เป็นแบบนี้

เป็นตางึ๊ด  หมายถึง น่าฉงน

ปึก หมายถึง โง่,เรียนไม่เก่ง

ปิ้น หมายถึง กลับด้าน,พลิก

ป๊ด หมายถึง ถอด

หมวด พ

พอกะเทิน หมายถึง ไม่มากไม่น้อย ครึ่งๆกลางๆ พ่อฮัก แม่ฮัก พ่อแม่บุญธรรม

พยาธิ์ฮ้าย หมายถึง โรคร้าย

พัดแต่ใด๋ หมายถึง เริ่มแรก,แต่ไหนแต่ไร

พอก่ำก่า หมายถึง ไม่มากไม่น้อย,ครึ่งๆกลางๆ,50:50

โพดเหลือ หมายถึง เหลือเกิน

หมวด ฟ

ฟ้าว หมายถึง รีบเร่ง

ฟืม  หมายถึง  อุปกรณ์ที่ใช้ทอผ้า

หมวด ผ

ผักอีเลิศ หมายถึง ใบชะพลู

ผู่ข่า หมายถึง ข้าพเจ้า

ผ้อกัน  หมายถึง เจอกัน

ผู้ฮ้าย  หมายถึง  ขี้เหร่

 หมวด ย

ย่าน หมายถึง กลัว

ยาม  หมายถึง  เยี่ยมเยือน

หย้อนว่า  หมายถึง  เพราะว่า

หมวด ล

หล่วง หมายถึง ถือวิสาสะ

หล่ำหลี่หล่ำไล หมายถึง เซ้าซี้ มากเรื่อง

ลอยน้ำ หมายถึง ว่ายน้ำ

เลาะ หมายถึง ตะเวนไปเรื่อย ๆ

ลุนหมู่ หมายถึง ทีหลังเพื่อน

หมวด ว

เว้าพื้น หมายถึง  นินทา

เว้าหม่วน  หมายถึง  พูดเพราะ

แหว่  หมายถึง แวะ

เว่นเหว่อ  หมายถึง  เรื่อย ๆ , เลื่อนลอย

หมวด ส

สะหวอย หมายถึง อ่อนเพลีย, หมดแรง สะออน ปลื้ม, น่าชมเชย

สะเดิด หมายถึง สะดุ้ง

เสี่ยว  หมายถึง เพื่อน, มิตร

สีแหล่   หมายถึง สีน้ำเงินอมม่วง

โสเหล่  หมายถึง คุยกัน

ส่วง  หมายถึง สีข้าง

สำมะปิ หมายถึง จิปาถะ

ส้นหน่อง หมายถึง ส้นเท้า

สาด หมายถึง เสื่อ

เสื่อหมากกะแล่ง หมายถึง เสื้อคอกระเช้า

สำมะแจะ หมายถึง สาระแน

สาหว่าง  หมายถึง  สว่าง

เส่เหว่  หมายถึง  เป็นอาการของคนนั่งเฉย ๆ เหม่อ ๆ ไม่มีอะไรทำ    

สูนแฮง  หมายถึง โมโหมาก

 หมวด ห

ห่อย หมายถึง ห้อย,แขวน

ห่าว หมายถึง อาการสดชื่น,ตื่นตัว

ห้าง  หมายถึง พัง,หย่าร้าง

หมวด อ

อีเกิ้ง หมายถึง ดวงจันทร์

อุกอั่ง หมายถึง ทรมานใจ

อ๋วนอ๋วย  หมายถึง  รำคาญ

อัดพักกะตู หมายถึง ปิดประตู

หมวด ฮ

โฮมตุ้ม หมายถึง ชุมนุม,รวมตัว

ฮู้  หมายถึง  รู้

ฮัก หมายถึง รัก

เฮา  หมายถึง เรา

ฮำฮอน หมายถึง อาลัยอาวรณ์

ฮ้าย หมายถึง ดุ, ดุดัน, ต่อว่า ต่อขาน

แฮง หมายถึง แรง

แฮกหมาน หมายถึง ประเดิม

เฮ็ด หมายถึง ทำ

ที่มาของข้อมูล

เรืองเดช ปันเขื่อนขัติย์. ภาษาถิ่นตระกูลไทย. กรุงเทพฯ : สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาชนบท มหาวิทยาลัยมหิดล, 2531.

www.jamjung.com/variety/ภาษาอีสาน.html